Radiosiatista.gr
Στην Κοζάνη, το 1795, γεννήθηκε ο ήρωας και ιστορικός της επανάστασης του 1821, ο Νικόλαος Κασομούλης. Είχε καταγωγή από Πισοδέρι και Βλάστη. Εξάλλου, είχε στενούς δεσμούς με τη Σιάτιστα, πατρίδα της δεύτερης γυναίκας του πατέρα του, όπου έζησε και αρκετά χρόνια. Κατά τη διάρκεια εμπορικού ταξιδιού στη Σμύρνη, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, το 1820. Τον Σεπτέμβριο του 1821, επικεφαλής 25 ενόπλων μετέβη από τη Σιάτιστα στον Όλυμπο, προκειμένου να συνδράμει στην εξέγερση εκεί. Ως απεσταλμένος των ολυμπίων οπλαρχηγών και του Εμμανουήλ Παππά, που αγωνιζόταν στη Χαλκιδική, αναζήτησε βοήθεια στην Πελοπόννησο και στα νησιά. Ο Κασομούλης, όμως, απογοητεύτηκε από την πενιχρή ανταπόκριση. Επέστρεψε, τελικά, στην Πιερία με δύο ψαριανά πλοία, φορτωμένα με πολεμοφόδια. Λίγο αργότερα, στον Όλυμπο κατέφτασε αντιπρόσωπος του Δημητρίου Υψηλάντη, ο Γρηγόριος Σάλας, επικεφαλής μικρού σώματος.
Παρά τις ενισχύσεις η επανάσταση στον Όλυμπο αντιμετώπιζε ισχυρές τούρκικες δυνάμεις. Ένας από τους ηγέτες στον Όλυμπο ήταν ο Διαμαντής Νικολάου. Ο Κασομουλης στα απομνημονεύματα του, “Στρατιωτικά Ενθυμήματα της Επαναστάσεως των Ελλήνων”, τον αντιμετωπίζει με επιφύλαξη και τον χαρακτηρίζει “θερμοκέφαλο” και “άπειρο από στρατηγήματα και της συστηματικής πολεμικής”.
Στο μεταξύ ξέσπασε και η επανάσταση της Νάουσας. Στις 26 Μαρτίου 1822 πληροφορήθηκαν το νέο στον Όλυμπο και ο Διαμαντής ζήτησε από τον Κασομούλη να εξεγείρει την Κοζάνη και τη Σιάτιστα, ώστε να εξαπλωθεί η Επανάσταση και να ανακουφιστεί ο αγώνας στον Όλυμπο. Ο Κασομούλης θεώρησε το εγχείρημα παράτολμο και αρνήθηκε. Δήλωσε στον Διαμαντή ότι θα έπραττε κάτι τέτοιο, εφόσον συγκροτείτο στρατόπεδο ικανό να προσφέρει βοήθεια παντού στη Μακεδονία, καθώς η Κοζάνη και η Σιάτιστα ήταν περικυκλωμένες από Τουρκαλβανούς, που ανέμεναν την παραμικρή αφορμή, για να τις επιτεθούν. Μάλιστα, ο Κασομούλης είχε ήδη φροντίσει να στείλει απεσταλμένο σε Κοζάνη και Σιάτιστα καλώντας τους προεστούς τους να μην κάνουν κίνημα, μέχρι εκείνος να τους ενημερώσει.
Έπειτα από την άρνηση του Κασομούλη, οι σχέσεις του με τον Διαμαντή ψυχράνθηκαν. Ο Κασομούλης προσκολλήθηκε στο σώμα του Σάλα με σκοπό εκτός των άλλων, να αποτρέψει και τον Σάλα να στείλει απεσταλμένους για να προκαλέσει εξέγερση στην Κοζάνη και στη Σιάτιστα.
Το κίνημα του Ολύμπου θα αποτύχει και ο Κασομούλης θα συνεχίσει να αγωνίζεται στη νότια Ελλάδα. Τραγικό τέλος θα έχει και η επανάσταση στη Νάουσα. Θα την πνίξει στο αίμα ο περιβόητος για τη σκληρότητα του, ο πασάς Αβδούλ Αμπούδ. 124 άνδρες και 2 γυναίκες από τη Νάουσα βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στην Κοζάνη και στη συνέχεια φυγαδεύτηκαν στη νότια Ελλάδα. Μόλις το πληροφορήθηκε ο Αβδούλ Αμπούδ, κινήθηκε εναντίον της Κοζάνης, υποπτευόμενος εξέγερση της. Με 12.000 στρατό ο πασάς κατέλαβε την Κοζάνη. Οι περισσότεροι κάτοικοι την είχαν εγκαταλείψει, φοβούμενοι την καταστροφή της. Ο επίσκοπος Βενιαμίν με προεστούς έσπευσαν να χαρίσουν στον πασά πλούσια δώρα. Η προσφορά αυτή μαζί με τη μεσολάβηση τοπικών αγάδων κατεύνασε τον πασά και απετράπη η καταστροφή της πόλης.
Το ίδιο διάστημα και η Σιάτιστα διέτρεξε θανάσιμο κίνδυνο. Σώμα 1.600 Τουρκαλβανών στάλθηκε να καταλάβει τη Σιάτιστα. Και σε αυτή τη περίπτωση οι Σιατιστινοί πρόκριτοι με χρήματα και τη μεσολάβηση του μπέη της Καστοριάς απέτρεψαν την κατάληψη.
Κοζάνη και Σιάτιστα θα υπομείνουν 90 ακόμη χρόνια σκλαβιάς.