Ο Νικόλαος Κασομούλης, ο γραμματικός του οπλαρχηγού Νικόλα Στουρνάρη πολεμάει και αυτός μαζί με τα δύο του αδέρφια και το σώμα των υπόλοιπων Σιατιστινών δίπλα στους υπερασπιστές του Μεσολογγίου τις στρατιές του Κιουταχή και του Ιμπραήμ.
Όταν εξαντλήθηκαν τα τρόφιμα και δεν υπήρχε πλέον καμία ελπίδα για ανεφοδιασμό της πόλης από τον στόλο του Ανδρέα Μιαούλη, στις 31 Μαρτίου 1826 αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν την Έξοδο. Στις 9 Απριλίου το πρωί, μαζεύτηκαν στο σπίτι του Κίτσου Τζαβέλα για να συζητήσουν τις λεπτομέρειες και να βρουν τρόπο να ειδοποιήσουν τον κόσμο χωρίς να τους πάρουν είδηση οι εχθροί.
| Κίτσος Τζαβέλας |
Την απόφαση τους την υπαγόρευσαν στον Κωνσταντίνο Κασομούλη,
«Εν ονόματι της Αγίας ΤριάδοςΒλέποντες τον εαυτόν μας, το στράτευμα και τους πολίτας εν γένει μικρούς και μεγάλους παρ’ ελπίδαν υστερημένους από όλα τα κατεπείγοντα αναγκαία της ζωής προ 40 ημέρας και ότι εκπληρώσαμεν τα χρέη μας ως πιστοί στρατιώται της πατρίδος εις την στενήν πολιορκίαν ταύτην και ότι, εάν μίαν ημέραν υπομείνωμεν περισσότερον, θέλομεν αποθάνει όρθιοι εις τους δρόμους όλοι. Θεωρούντες εκ του άλλου ότι μας εξέλιπεν κάθε ελπίς βοηθείας και προμηθείας, τόσον από την θάλασσαν καθώς και από την ξηράν ώστε να δυνηθώμεν να βαστάξωμεν, ενώ ευρισκόμεθα νικηταί του εχθρού, αποφασίσαμεν ομοφώνως: Η έξοδός μας να γίνη βράδυ εις τας δύο ώρας της νυκτός 10 Απριλίου, ημέρα Σάββατον και ξημερώνοντας των Βαΐων, κατά το εξής σχέδιον, ή έλθη ή δεν έλθη βοήθεια:Α΄. Όλοι οι Οπλαρχηγοί οι από την δάμπιαν του Στορνάρη έως εις την δάμπιαν του Μακρή, με τους υπό την οδηγίαν των, μία κολώνα, να ριχθούν εις την δάμπιαν του εχθρού εις την ακρογιαλιάν, εις το δεξιόν. Η σημαία του στρατηγού Νότη Βότζιαρη θέλει μείνει ανοικτή, ως οδηγός του σώματος τούτου. Ο στρατηγός Μακρής να την συνοδεύση με ειδήμονας, όπου γνωρίζουν τον τόπον.
| Νικόλας Στουρνάρης |
Β΄. Όλοι οι Οπλαρχηγοί οι από την δάμπιαν του στρατηγού Μακρή έως εις την Μαρμαρούν με τους υπό την οδηγίαν των, μία κολώνα όλοι, να ριχθούν εις τον προμαχώνα αριστερά κατά των εχθρών. Ο στρατηγός Μακρής, με την σημαίαν του ανοικτήν, θέλει είναι οδηγός του σώματος τούτου, αριστερά.Γ΄. Δια να μη μπερδευθή το Στράτευμα με ταις φαμελλιαίς, δίδεται το γεφύρι της δάμπιας του Στορνάρη, και όλοι οι φαμελλίται, εντόπιοι και ξένοι, να ταις συνοδεύσουν και να διαβούν απ’ εκεί. Τα δύο γεφύρια είναι το μεν δια την δεξιάν κολώναν και το της Λουνέττας δια την αριστεράν.
| Δημήτριος Μακρής |
Δ΄. Κάθε οπλαρχηγός να σηκώνη τους στρατιώτας του ανά έναν από τον προμαχώνα του, ώστε ο τόπος να μείνη εύκαιρος έως εις την ύστερην ώραν.Ε΄. – Οι από την Μαρμαρούν, άμα σκοτειδιάση, να τραβηχθούν από ένας-ένας και να σταθούν εις την δάμπιαν του Χορμόβα.
| Νότης Μπότσαρης |
ΣΤ΄. Ο Τζιαβέλας, με όλον το Βοηθητικόν σώμα, να μείνη οπισθοφυλακή αυτός με όλους θέλει περιέλθει όλον τον γύρον του Φρουρίου να δώση την είδησιν εις όλους και να τους πάρη μαζί του.Ζ΄. Το σώμα της Κλείσοβας, οδηγούμενον από τους Οπλαρχηγούς του, να εξέλθη με τα πλοιάρια εις την μίαν της νυκτός, σιγανά, και άμα φθάση εις την ξηράν να σταθή έως εις τας 2 ώρας, όπου θα γίνη το κίνημα απ’ εδώ, να κινηθή και αυτό.Η΄. – Ο τόπος, το σημείον της διευθύνσεώς μας, θέλει είναι ο Άγιος Σιμεός. Οι οδηγοί θέλουν προσέχει να συγκεντρωθούμεν εκεί όλοι.Θ΄. Οι λαγουμτζήδες να βάλουν εις τα φυτίλια φωτιά, λογαριάζοντες να βαστάξουν μετά την έξοδόν μας μία ώρα επέκεινα. Το ίδιον να οδηγηθούν και οι εις τας πυριτοθήκας ευρισκόμενοι ασθενείς και χωλοί. Ηξεύρομεν όλοι τον Καψάλην.
Ι΄. Επειδή θα πληγωθούν και πολλοί εξ ημών εις τον δρόμον, κάθε σύνδροφος χρεωστεί να τον βοηθή και να παίρνη και τ’ άρματά του, και εάν δεν είναι εκ του ιδίου σώματος.ΙΑ΄. Απαγορεύεται αυστηρώς κανένας να μη αρπάξη άρμα συνδρόφου του εις τον δρόμον, πληγωμένου ή αδυνάτου, αργυρούν ή σιδηρούν και φύγη. Όπου φανή τοιούτος, μετά την σωτηρίαν μας θέλει δίδει το πράγμα οπίσω και θέλει θεωρείσθαι ως προδότης.ΙΒ΄. Οι φαμελλίται όλοι, άμα προκαταλάβουν τους δύο προμαχώνας αι άλλαι δύο κολώναις, θέλουν κινηθεί αμέσως, ώστε να περιστοιχισθούν από την οπισθοφυλακήν.ΙΓ΄. Κανένας να μη ομιλήση ή φωνάξη την ώραν της εξόδου μας, έως ότου να πέση το δουφέκι εις το ορδί του Κιουταχή από την βοήθειαν οπού περιμένομεν και εάν, κατά δυστυχίαν, δεν έλθουν βοήθεια, οι όπισθεν πάλιν θέλουν κινηθή αμέσως, όταν κινηθούν αι σημαίαι.ΙΔ΄. Όσοι των αδυνάτων και πληγωμένων επιθυμούν να εξέλθουν και δύνανται, να ειδοποιηθούν από τα σώματά των τούτο. ΙΕ΄. Τα μικρά παιδιά όλα να τα ποτίσουν αφιόνι οι γονείς, άμα σκοτειδιάση.ΙΣΤ΄. Το μυστικόν θέλει το έχομεν: «Καστρινοί και Λογγίσιοι».ΙΖ΄. Δια να ειδοποιηθούν όλοι οι Αξιωματικοί το σχέδιον, επιφορτίζεται ο Νικόλας Κασομούλης, γραμματεύς του Στορνάρη, να περιέλθη από τώρα να τους το διαβάση, ιδιαιτέρως εις τον καθέναν. Εάν δε, εις αυτό το διάστημα, έξαφνα φανή ο στόλος μας, πολεμών και νικών να μείνωμεν έως ότου ανταποκριθούμεν.Εν Μεσολογγίω 10 Απριλίου 1826»
Θεόδωρος Βασιλείου, ο Σιατιστινός στρατιωτικός διοικητής του Αλέξανδρου Υψηλάντη που πολέμησε στο Δραγατσάνι
Χάρη στον ιστορικό Ιωάννη Φιλήμωνα (1798/1799–1874) μας διασώζεται στο έργο του «ΔΟΚΙΜΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ» μια πολύτιμή πληροφορία για την Σιάτιστα και την αποτυχημένη επανάσταση του Αλέξανδρου Υψηλάντη στην Μολδοβλαχία.
Εκεί αναφέρεται στον Θεόδωρο Βασιλείου τον πρώτο υπασπιστή του Κοζανίτη Γεώργιου Λασσάνη, του πιστού συντρόφου του Αλέξανδρου Υψηλάντη, και στην συνέχεια μας δίνει επιπλέον πληροφορίες για αυτόν, αφού τον αναφέρει ως τον «τουφεκτσήμπασην (tüfekçi = τυφεκιοφόρος + bas, basi = κεφάλι, κεφαλή, επικεφαλής) εκ Σιατίστης». Ήταν δηλαδή επικεφαλής στρατιωτικού αποσπάσματος.
Οι Ιερολοχίτες μάχονται στο Δραγατσάνι (Peter von Hess)
Ο Φιλήμων γίνεται πιο ξεκάθαρος στην συνέχεια, όταν σε μια επίσημη έκθεση με ημερομηνία 26 Απριλίου 1821 που μας αποκαλύπτει, περιγράφεται αναλυτικά το στράτευμα της Μολδοβλαχίας. Στην δεύτερη μοίρα (όπως ονομάζεται) του στρατεύματος όπου επικεφαλής ήταν ο αδερφός του Αλέξανδρου Υψηλάντη, Γεώργιος, καταγράφεται η χιλιαρχία με 350 άνδρες του Θεόδωρου Βασιλείου. Ο Φιλήμων αναφέρει και άλλα ονόματα πού ίσως να ήταν Σιατιστινοί αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν τα στοιχεία που θα τεκμηριώσουν κάτι τέτοιο.
Πέρα από κάποιες πληροφορίες για την συμμετοχή του Βασιλείου στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Μολδοβλαχία, ο Φιλήμων δεν μας διαφωτίζει για το παρελθόν και για την τύχη του Θεόδωρου Βασιλείου μετά το Δραγατσάνι. Στην συνέχεια της λίστας ακολουθεί ο Ιερός Λόχος με 700 άνδρες συνολικά. Ίσως είναι μια ένδειξη ότι ο Θεόδωρος Βασιλείου δεν ήταν Ιερολοχίτης. Από την άλλη, πολλοί εκτιμούν ότι ο αφού ο Βασιλείου ήταν υπασπιστής του Ιερολοχίτη Γεώργιο Λασσάνη μπορεί και ο ίδιος να ήταν ιερολοχίτης.
Η στολή των Ιερολοχιτών το μοναδικό διασωζόμενο κειμήλιο από το σώμα. Ανήκε στον επιζήσαντα της μάχης Κωνσταντίνο Ξενοκράτη (δεξιά)
Είναι προφανώς ένα ζήτημα που θέλει έρευνα και πολύ δύσκολα θα φθάσουμε σε ασφαλές συμπέρασμα, αν ήταν ο Θεόδωρος Βασιλείου Ιερολοχίτης. Είναι όμως αδιαμφισβήτητο, πως από την Σιάτιστα ήταν ένας από τους υψηλόβαθμους διοικητές του στρατεύματος του Αλέξανδρου Υψηλάντη που πολέμησε στο Δραγατσάνι.
Η τραγωδία στο Δραγατσάνι ήταν διπλή για την Ελλάδα αν αναλογιστούμε ότι εκεί χάθηκαν πολλοί Έλληνες σπουδαστές που θα μπορούσαν να προσφέρουν από πολλούς τομείς στην πατρίδα τους, όταν τελικά θα αυτή ελευθερωνόταν.
[Ευχαριστώ την Καλλιόπη Μπόντα για τα στοιχεία που μου έδωσε]
Λάζαρος Γ. Κώτσικας
