Απελευθέρωση της Σιάτιστας-12 Οκτωβρίου 1912
Την 11η Οκτωβρίου 1912 απελευθερώνεται η Κοζάνη. Στη Σιάτιστα,σύμφωνα με τον Ιωάννη Αποστόλου, καλούνται τα μέλη της Εθνικής Οργανώσεως Μακεδονικής Άμυνας, στον ιερό ναό των Αγίων Ταξιαρχών, αν θα συνδράμουν τον ελληνικό στρατό στην απελευθέρωση της Σιάτιστας.Η απόφαση ήταν ομόφωνη ,οι ενθουσιώδεις Σιατιστινοί απελευθερώνουν μόνοι τους τη Σιάτιστα, πριν έρθει ο ελληνικός στρατός.Αναφέρει ο Ν.Κλαδάς:΄’Ο Ελληνικός στρατός εξησφάλισε και εμονιμοποίησε την ελευθερίαν της Σιατίστης ,αλλά δεν την απηλευθέρωσεν υπό την καθαράν σημασίαν του στρατιωτικού όρου,καθ΄όσον η ενθουσιώδης αυτή πόλις απηλεθυερώθει μόνη της»
Η Σιάτιστα Πολη της Δυτικής Μακεδονίας, 28 χλμ δυτικά της Κοζάνης, ριζωμένη στην πλαγιά του βουνού Βέλια σε υψόμετρο πάνω από 900 μ και πρωτεύουσα του Βοϊου, έχει μια παράξενη γραφικότητα. Αποτελείται από δυο συνεχόμενους πυκνούς οικιστικούς σχηματισμούς, τη Γεράνεια και τη Χώρα, που στον καθένα δεσπόζει και ένα καμπαναριό, που σηματοδοτεί και προσδιορίζει τα μορφολογικά στοιχεία που συνθέτουν τους δύο παραδοσιακούς ιστούς της πόλης. Τα στενά δορμάκια δίνουν την εντύπωση παγίδευσης σ’ ένα τόπο ήσυχο κλεισμένο γύρω από γυμνά βουνά.
Για την ανεξαρτησία και την πίστη τους, 500 χρόνια πριν, ανέβηκαν οι πρώτοι κάτοικοι σ’ αυτόν το δύσβατο τόπο. Το άγονο του εδάφους τους έστρεψε στην αμπελοκαλλιέργεια, στην επεξεργασία του δέρματος και της γούνας καθώς και στο εσωτερικό και εξωτερικό εμπόριο. Η δραστηριότητα αυτή τους έφερε κοντά σε πολιτισμούς άλλων λαών και πήραν απ’ αυτούς τις καλλιτεχνικές τεχνοτροπίες που τις ενσάρκωσαν στα περίφημα αρχοντικά και τις εκκλησίες, που τόσο αρμονικά αρμοδέθηκαν με την παράδοση και τη ντόπια αρχιτεκτονική.
Πέραν από τη δημιουργική πνοή έδωσαν ποιότητα στη ζωή τους και δημιούργησαν πλούσια κοινωνική ζωή. Γρήγορα κατάλαβαν τα αγαθά της γνώσης και πρώτο μέλημά τους υπήρξε η παιδεία και η απελευθέρωση του γένους.
