«Ο ρόλος του Βοΐου στο έπος του 40»-Αυθεντικές συγκλονιστικές μαρτυρίες ηλικιωμένων του Βοΐου-«Δεν μας πείραξαν καθόλου οι Ιταλοί, οι Γερμανοί ισοπέδωσαν τα πάντα»
Στη σχολική γιορτή της της εθνικής επετείου ο Νίκος Κατσαούνης, διευθυντής του Ιστορικού Γυμνασίου-Λυκείου Τσοτυλίου παρουσίασε το ρόλο του Βοΐου στο έπος του 40 μέσα κυρίως από αυθεντικές μαρτυρίες κατοίκων που ήταν τότε 5-15 χρονών , γυναικών που βοήθησαν στον πόλεμο του 1940.
Οι επίστρατοι δύο περιοχών της πατρίδας μας , της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες για την εξέλιξη του αγώνα λόγω της γειτνίασης με την Αλβανία ανέφερε ο διευθυντής .Όλοι οι δρόμοι για το μέτωπο περνούσαν από τη Δυτική Μακεδονία και ειδικά οι δρόμοι Τσοτυλίου -Βουχωρίνας και Φλώρινας -Κρυσταλλοπηγής, μιας και όλοι οι υπόλοιποι ήταν χωματόδρομοι. Εκείνο που καταξιώνει τη συμβολή του Βοΐου ήταν η απελευθέρωση της Κορυτσάς, κατόρθωμα του συντάγματος της Νεάπολης, το οποίο απαρτιζόταν από Βοΐώτες και λίγους Γρεβενιώτες. Πρόκειται για την πρώτη πόλη που ελευθερώθηκα από τα στρατεύματα κατοχής.
Στον ιστορικό χώρο Αγίου Γεωργίου της Βουχωρίνας λειτούργησε σταθμός ανεφοδιασμού του μετώπου .Στη μάχη της Πίνδου η ελληνική μεραρχία συγκρούστηκε με την ιταλική, με έδρα το Επταχώρι και τους εχθρούς να φτάνουν ως τη Βωβούσα και να καταδιώκονται.
Οι μαρτυρίες
Μαρία Γιαννούλη: «Και αρχίνησε ο στρατός να έρχεται. Το σπίτι μας το επιτάξαν. Σε ένα δωμάτιο έμεινε ο Δαβάκης.Ήξερε ότι θα γίνει πόλεμος. Γιατί πήγαινε στα σύνορα, τον ρώταγα. Μια βραδιά πέρασε ο Άγιος Δημήτριος, χορεύαμε στο σπίτι .Τώρα είμαστε εντάξει, είπε, την άλλη μέρα ήταν ανήσυχος. Το βράδυ κοιμηθήκαμε .Ακούμε στις 3 το βράδυ το τηλέφωνο. Μας κήρυξαν οι Ιταλοί τον πόλεμο. Ξεκίνησε μέσα στην νύχτα με το μαύρο άγριο άλογό του…».
Ευθυμία Κούγκουλου,97 χρονών :«Μας πήραν το βράδυ οι στρατιώτες. Πήγαμε , έφαγαν οι στρατιώτες , μας έδιναν καραβάνες, , το βράδυ κοιμηθήκαμε σε μια σκηνή 25 άτομα. Στις 8 θα πάρετε έναν τραυματία, μετά πάλι άλλον.Πήραμε έναν τραυματία μέσα στη βροχή, τον πήραμε στο Επταχώρι από την γέφυρα., μας είπε χίλια ευχαριστώ. Και μετά πήραμε άλλον ..»
Χρυσάνθη Γαϊτάνη : «Από κει τους άρπαζαν ,οι υπεύθυνοι που έκαναν τις ομάδες. Η καρδιά μας ήταν σκοτωμένη.Παίρναμε τον στρατιώτη τον σκοτωμένο, θέλουμε να μας πας ζωντανό στον Πεντάλοφο έλεγε, αλλά πέθανε στις πλάτες. Φτάνει τώρα εγώ τελειώνω, είπε, ήταν καλό παιδί και λεβέντης».
Οι μαρτυρίες που ακολουθούν είναι από Μαλτέζο Παναγιώτη, Αδάμο Κατερίνη, Παπαθωμά Ευμορφία, Παναγιωτίδου Σοφία , Χρυσοστομίδου Σοφία ,Μουρούζη Σοφία
Ευμορφία Παπαθωμά: «Η πρώτη μάχη του Ελληνοϊταλικούπολέμου έγινε στα σύνορα Ζούζουλης -Καστοριάς και Φούρκας της Ηπείρου. Εκεί ο ανθυπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος από την Χάλκη.Πήγαν Ζουζουλιώτες, ειδοποίησαν ότι σκοτώθηκε ο αξιωματικός , τον φόρτωσαν στο μουλάρι , κρεμόταν το κεφάλι του.Έκαναν καλάθι και έβαλαν μέσα το κεφάλι του. Ο Ιταλός σαλπιγκτής επίσης τραυματίστηκε. Έθαψαν τους Ιταλούς τους τραυματίες και το Διάκο τον έθαψαν στο νεκροταφείο της Ζούζουλης. Κάθε χρόνο έρχονται από την Χάλκη και η σημαία κυματίζει …Στην Κορυτσά τους έδιναν φανέλες , οι δικοί μας….»
Σοφία Παναγιωτίδου: «Οι Γερμανοί ήρθαν να μας παν στη Νεάπολη.Σε ένα ποτάμι, μας είχαν όλους στη σειρά και τα ζώα .Εγώ με τον αδερφό μου κρυφτήκαμε στη γούρνα 4-5 άτομα .Έρχεται ένας Γερμανός μας βλέπει και μας είπε να φύγουμε.Στο ποτάμι μπήκαμε, ο γονείς μας ήταν στο λάκκο με τα πρόβατα και τα γελάδια .Ο αδερφός μου έφυγε από πάνω και τον έπιασαν .Εγώ μπήκα κάτω από την γέφυρα και δεν μιας έπιασαν .Μετά μπήκα σε υπόγειο και ξενυχτήσαμε εκεί…».
Άλλη μαρτυρία : «Η μάνα είχε στην πλάτη του τον αδερφό μου και φύγαμε από τη Βροντή και πήγαμε σε ένα δάσος σε ένα χωριό και ξημερώσαμε, ανάψαμε φωτιές. Τότε είχαν κάψει το Τσοτύλι..»
Σοφία Χρυσοστομίδου : «Να κατεβάσουμε στο ποτάμι τα ζώα να μην φύγουν έλεγε ο αδελφός μου , έκλαιγα για να φτάσω στο χωριό.Στο μισό του δρόμου είδα Γερμανούς..»
Πάνος Μαλτέζος: «Έχεις 50 πρόβατα έλεγαν , θα δώσεις 5 για Ιταλούς.Τα ’δινες , τι θα ’κανες είπε. Από τα 20ταγάρια , θα δώσεις 10 ταγάρια για Ιταλούς , πόσα μαλλιά έχεις, από τις 20 οκάδες μαλλί, οι 5 για τους Ιταλούς…»
Κούρας Αρχοντής : «Στο δρόμο για το Πολυκάστανο, 15 χρονών τότε με τσαρούχια ,ψωμί και πιπεριά έκλαιγα , δεν μπορούσα να φτάσω…Οι γυναίκες έκαναν τσουράπια, κάλτσες, γάντια.Δεν έφευγαν από το Τσοτύλι, Επταχώρι , Ομαλή…»
Μουζούρη Σοφία:«Δεν μας πείραξαν καθόλου οι Ιταλοί, κάθε 15 μέρες έπαιρναν μια προβατίνα, αυγά,κότες και πρόβατα ήθελαν .Οι Γερμανοί μας έκαψαν το σπίτι , ισοπέδωσαν τα πάντα, οι Ιταλοί δεν μας πείραξαν καθόλου.»
Κισίνης Γεώργιος: «Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος το Σάββατο που έγινε η επιστράτευση , λειτουργούσε η αγορά, ο μπαμπάς μου είχε ένα μαγαζί.Είχε ψιλιαστεί ο κόσμος, μόνο ένα ράδιο υπήρχε στο καφενείο του Διαμάντη, τότε είχε απαγορευτεί το ραδιόφωνο επί Μεταξά. Ο πρόεδρος του Τσοτυλίου τότε από το κτίριο του Μπαντή , εκεί από το μπαλκόνι ζήτησε να δώσει ό, τι έχει ο καθένας…»
Ιωάννα Παπαδημητρίου
